24 พฤศจิกายน 2566 : เรื่องอลเวงตลาดเหุ้นไทยช่วงนี้ บอกได้คำเดียวว่า “ปังมาก” จนเดาทางไม่ถูกเลยว่า ที่ตลาดร่วงเอาร่วงเอา เพราะปัจจัยภายนอกหรือแก๊งค์ “Short Sell” กันนี้ ขณะที่ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย(ตลท.)ถึงขั้นตั้งโต๊ะแถลงวันที่ดัชนีลงหนักและดัชนีปรับขึ้นแรง พร้อมกับยืนกรานเสียงแข็ง “ตลาดหุ้นไทยไม่มีการทำ Short Sell”

ล่าสุด ทางนายกสมาคมบริษัทหลักทรัพย์ไทย “พิเชษฐ สิทธิอำนวย” ออกมายืนยันอีกเสียงว่า ที่ผ่านมา ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (ตลท.) และสำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลัดกทรัพย์ (ก.ล.ต.) มีการตรวจสอบธุรกรรม Naked Short Selling อย่างเข้มงวดและสม่ำเสมอ ซึ่งปีนี้ยังไม่พบการกระทำดังกล่าว

ขณะที่ธุรกิจบริษัทหลักทรัพย์ (บล.)จะมีการตรวจสอบทุกคำสั่งซื้อขาย Short Sell ที่มีปริมาณหรือมูลค่าผิดปกติเป็นด่านแรกอยู่แล้ว ว่าลูกค้ามีหุ้นอยู่จริงหรือไม่ ก่อนส่งคำสั่ง ซึ่งต้องมีหลักฐานมายืนยัน เพราะหากเป็นธุรกรรมที่ผิดกฎหมาย บล.จะต้องรับผิดชอบและถูกดำเนินการลงโทษด้วย ดังนั้น ยืนยันว่า ประเด็น Naked Short Selling มีการตรวจสอบเข้มข้นแบบหลายชั้นแน่นอน

ขณะที่ทาง คุณรักษ์ พนาปวุฒิกุล รองผู้จัดการหัวหน้าสายงานกฎหมาย และหัวหน้ากลุ่มงานเลขานุการองค์กรและกำกับองค์กร ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (ตลท.) ชี้แจงเพิ่มเติมว่า ล่าสุด ได้มีการเปิดเผยข้อมูลสัดส่วนการซื้อขายผ่านระบบโปรแกรมเทรดในหน้าเว็บไซต์ตลาดหลักทรัพย์ เพื่อให้นักลงทุนใช้ประกอบการตัดสินใจลงทุน ประกอบด้วย ข้อมูลการซื้อขายของโปรแกรมเทรด และที่ไม่ใช่โปรแกรมเทรด รวมถึงข้อมูลรายหลักทรัพย์หากหลักทรัพย์ใดมีมูลค่าการซื้อขายผ่านโปรแกรมเทรดมากกว่า 50 ล้านบาทขึ้นไป และราคาหลักทรัพย์เปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นหรือลดลงเกิน 10% ต่อวัน โดยจะรายงานข้อมูลทุกสิ้นวันไม่เกิน 19.00 น. ในอนาคตอาจจะมีการปรับลดเงื่อนไขให้การคัดกรองข้อมูลรายหลักทรัพย์ให้เหมาะสม

ส่วนประเด็นการตรวจสอบ Naked Short Selling ที่ดำเนินการผ่านผู้ดูแลรับฝากทรัพย์สิน (Custodian) จากต่างประเทศ ยืนยันว่า ตลท.สามารถตรวจสอบได้ แม้จะมีการปิดดีลภายในวัน เพราะทุกธุรกรรมจะมีการประทับเวลา และติดตามข้อมูลย้อนหลังได้ ที่สำคัญธุรกรรมต้องตรงกับข้อมูลที่อยู่ในบริษัท ศูนย์รับฝากหลักทรัพย์ (ประเทศไทย) จำกัด (TSD) หากผิดปกติแสดงว่ามีการแก้ไขหรือปกปิดธุรกรรม อย่างไรก็ตามผู้ให้บริการ Custodian ล้วนเป็นบริษัทระดับ Global มีชื่อเสียงและความน่าเชื่อถือต้องรักษา การเสี่ยงแก้ไขข้อมูลเพื่อประโยชน์ของลูกค้ารายใดรายหนึ่งคงไม่น่าเกิดขึ้น

พร้อมกันนี้ ในฝั่งของสำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) ล่าสุด ได้กล่าวถึงการกับการกำกับดูแล “การขายชอร์ต” ว่า ธุรกรรมการขายชอร์ต (short selling) เป็นกลไกหนึ่งที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของตลาด โดยเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการค้นหาราคาที่เหมาะสม ซึ่งผู้ลงทุนจะต้องมีการยืมหุ้นจากบริษัทหลักทรัพย์ (บล.) เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการผิดนัดการส่งมอบ โดยภายหลังต้องมีการซื้อหลักทรัพย์ตัวนั้นไปคืนให้กับ บล. อย่างไรก็ดี ธุรกรรมการขายชอร์ตอาจส่งผลกระทบต่อสภาพตลาดที่มีผลต่อความเชื่อมั่นในตลาดทุน

ที่ผ่านมา การดูแลสภาพตลาดให้มีเสถียรภาพ ไม่ให้ได้รับผลกระทบจากธุรกรรมการขายชอร์ตดังกล่าว ก.ล.ต. ได้เห็นชอบให้ตลาดหลักทรัพย์ฯ ดำเนินมาตรการ (1) การกำหนดให้ขายชอร์ตได้เฉพาะหลักทรัพย์ตามรายชื่อที่ตลาดหลักทรัพย์ฯ ประกาศกำหนด (2) การกำหนดให้ บล. ต้องระบุเครื่องหมาย “S” เมื่อมีคำสั่งขายชอร์ต เพื่อให้มีการตรวจสอบที่เหมาะสมได้ (3) การกำหนด price rule เพื่อให้การทำธุรกรรมขายชอร์ตสามารถทำได้ที่ระดับราคาที่สูงกว่าหรือเท่ากับราคาตลาดครั้งสุดท้าย (zero uptick rule) เพื่อไม่ให้เกิดการ dump ราคา และ (4) การเปิดเผยข้อมูลที่เกี่ยวข้องเพื่อประกอบการตัดสินใจของผู้ลงทุนที่เหมาะสม

ทั้งนี้ คณะกรรมการตลาดหลักทรัพย์ฯ สามารถปรับใช้มาตรการข้างต้น ในกรณีที่เกิดเหตุการณ์ที่มีผลหรืออาจมีผลกระทบต่อสภาพการซื้อขายหลักทรัพย์โดยรวม หรือเกิดเหตุจำเป็นเร่งด่วนที่มีผลหรืออาจมีผลกระทบต่อการดำเนินงานของตลาดหลักทรัพย์ฯ ในการนี้ ก.ล.ต. จึงได้ติดตามสถานการณ์และประสานให้ตลาดหลักทรัพย์ฯ ดำเนินการและพิจารณาปรับใช้มาตรการที่มีอยู่ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน เช่น การยกระดับเกณฑ์ price rule ให้ธุรกรรมขายชอร์ตทำได้ที่ระดับราคาที่สูงกว่าราคาตลาดครั้งสุดท้าย (uptick rule) และหากว่ามาตรการที่มีอยู่ไม่เพียงพอ ตลาดหลักทรัพย์ฯ สามารถทบทวนและเสนอให้ ก.ล.ต. พิจารณาเห็นชอบได้

ทั้งนี้ ก.ล.ต. ได้ตรวจสอบการดำเนินงานของตลาดหลักทรัพย์ฯ อย่างต่อเนื่อง ซึ่งรวมถึงการตรวจสอบธุรกรรมการขายชอร์ตที่ไม่มีการยืมหลักทรัพย์ (naked short) ที่เป็นประเด็นที่มีข้อกังวลในปัจจุบัน โดย ก.ล.ต. พบว่า ระบบการตรวจสอบของตลาดหลักทรัพย์ฯ มีการดำเนินการตามฐานความเสี่ยง (risk based) และมีความเข้มข้นตามสถานการณ์ที่มีความเสี่ยงสูงขึ้น โดยตลาดหลักทรัพย์ฯ สามารถลงโทษหากพบการดำเนินการไม่เป็นไปตามมาตรการข้างต้น นอกจากนี้ หากเป็นธุรกรรมขายชอร์ตที่มีผลกระทบต่อราคาอันทำให้ผิดไปจากสภาพปกติของตลาด ไม่ว่าจะเป็นธุรกรรมจากต่างประเทศหรือในประเทศ ก.ล.ต. ขอให้ความมั่นใจว่า ก.ล.ต. สามารถดำเนินการบังคับใช้กฎหมาย เพื่อนำผู้กระทำผิดซึ่งอาจรวมถึง บล. ที่มีส่วนร่วมหรือสมรู้ร่วมคิดในการกระทำผิดดังกล่าวมาลงโทษได้

พร้อมกับ ก.ล.ต. ยังได้กำหนดหลักเกณฑ์และมีการตรวจสอบการดำเนินงานของ บล. ให้มีระบบงานในการส่งคำสั่งซื้อขายหลักทรัพย์ ซึ่งรวมถึงการทำธุรกรรมขายชอร์ตของลูกค้า เพื่อให้มั่นใจว่าลูกค้ามีหลักทรัพย์หรือได้ยืมหลักทรัพย์มาก่อนส่งคำสั่งขายและเป็นไปตามเกณฑ์ที่เกี่ยวข้อง ทั้งนี้ ก.ล.ต. จะเพิ่มการตรวจสอบและสอบทานระบบของ บล. ในการดำเนินการดังกล่าวภายใต้สถานการณ์ปัจจุบันด้วย

อย่างไรก็ตาม ก.ล.ต. ไม่ได้นิ่งนอนใจต่อปัญหาที่เกิดขึ้นซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่นต่อตลาดทุน และที่ผ่านมาได้สอบทานการดำเนินการดังกล่าวกับภาคส่วนที่เกี่ยวข้องมาโดยตลอด โดยเฉพาะธุรกรรมที่มีความเสี่ยงสูงและอาจมีแรงจูงใจให้เกิดการ naked short selling ที่บั่นทอนความเชื่อมั่นต่อตลาดทุน ได้แก่ การซื้อขายโดยใช้ Program Trading/Algorithmic Trading เนื่องจากปัจจุบันมีมูลค่าการซื้อขายในสัดส่วนที่สูงขึ้นอย่างมากจากการที่มีต้นทุนต่ำ และอาจทำกำไรได้ในช่วงราคาแคบ

ก.ล.ต. จึงได้ประสานให้ตลาดหลักทรัพย์ฯ ต้องจัดให้มีกลไกในการตรวจสอบคำสั่งซื้อขายหลักทรัพย์ของผู้ลงทุนที่ส่งคำสั่งซื้อขายผ่านระบบดังกล่าว เพื่อให้ทราบถึงผู้รับผลประโยชน์ที่แท้จริง (end beneficiaries) เพื่อให้การตรวจสอบธุรกรรมและการบังคับใช้กฎหมายมีประสิทธิภาพสูงขึ้น ก่อให้เกิดความมั่นใจต่อการซื้อขายผ่าน Program Trading/Algorithmic Trading ที่มีประโยชน์ต่อการเพิ่มสภาพคล่องของตลาดโดยรวม

นอกจากนี้ ก.ล.ต. อยู่ระหว่างศึกษาความเหมาะสมในการใช้มาตรการอื่น เช่น alternative price rule ซึ่งเป็นมาตรการบังคับใช้ uptick rule โดยอัตโนมัติ อย่างไรก็ดี การออกมาตรการต่าง ๆ ต้องผ่านการรับฟังความคิดเห็นจากผู้มีส่วนได้เสียทุกฝ่าย และพิจารณาถึงผลดีผลเสียอย่างรอบด้าน เพื่อรักษาสมดุลทั้งการคุ้มครองผู้ลงทุน และด้านความสามารถทางการแข่งขันของตลาดได้ในระดับสากล ทั้งนี้ ก.ล.ต. ขอเน้นย้ำบทบาทหน้าที่ โดยจะไม่ยอมให้มีการกระทำผิดกฎหมาย และขอให้ทุกภาคส่วนมั่นใจในระบบการตรวจสอบและการบังคับใช้กฎหมายต่อผู้กระทำความผิดของ ก.ล.ต.